10- Masoto , nèg mawon é rèstan-la (mòso 10)
ignas di sé boug-la , panga zò woumèt zawm a zòt .
É apwé y fin palé asi tousa y tann , onlo sòlda kon palerme , massoteau , jacquet . . . ki té konnèt ignas , yo sav apaté on boug téka di bétiz , é sété on nonm vèwtikal an travay a-y , yo kwè-y touswit .
Men pélaj , gouvènè pélaj di :
Sa ka fè mwen lapenn pou vwè ankijan "zanmi" an mwen ignas ka pèd fil-ay . pélaj di : ignas pè pèd ti grad a kapitèn a-y-la , é y ka vin awogan . ignas ka konté zòt onlo onlo maji pou-y pésa fè zòt lévé gawoulé kont lawmé a Napoléon . Mésié , an ka avèti zòt . Pa rantré an maji a ignas . Davwa Richepanse ké fann tchou a zòt é zòt ké touvé zòt , konkonm san grenn .
Napoléon Bonaparte , ki sé pwoumyé konsil a fwansé , voyé Général Richepanse an koloni gwadloup pou mandé zòt , woumèt zawm a zòt é
y ka voyé zòt travay tè . Pouki zòt pa pavlé ?
dayèpouyonn , an kay vwè Richepanse , pou rakonté-y bétiz zòt ka di anlè-y .
é an bon makoloko y yé , pélaj desidé ay dénonsé konpòwtasyon a ignas ba Richepanse. é y konté richepanse lentansyon a ignas .
ignas zanmi a pélaj ? ay kwè sa pou yo kriyé-w kwata .
bon moun a kapitenn ignas , sé kolonèl dèlgrès . é dèpi déwotwa tan , ignas téka fè tousa y té pé pou li té voyé dèlgrès monté pli wo . kivlédi , mété-y an plas a pélaj .
Men gouvènè pélaj ki téja swiv jé a sé ti makanda la-sa ,té tini osi , bann a solda bwabwa a-y , ki téka véyé sé makanda la-sa , é téka atann on ti okazyon pou di yo mach .
Lè Richepanse tann sa pélaj té tini pou di-y , y pa pèd tan pou té kriyé on sanblé a lawmé blan a-y . Men avan menm Richepanse té ni tan sanblé lawmé a-y , pou-y té fè yo fouté lapat asi ignas , ignas téja chapé kò a-y . É y menné épi-y tout zanmi milat é métis a-y , men osi tout sé nèg bytasyon a lawmé a koloni-la ki y té tini anba lòd a-y pannan lagè kont anglé . É ignas pwan chimen a zil gwadloup , pou-y té ay jwenn kolonèl dèlgrès é bann sòlda a-y , pou konté-y sa ki rivé .
dèlgrès té prédit tout sa y ka tann-la . Nonm la-sa sé on gran kalkilatè . Y général a lawmé fwansé , apa pou ahak. sé gras a kalkil a-y ki fè si fwansé fouté anglé déwò an zil gwadloup . Misié té tini onlo an kabèch a-y .
é sé pouki zanmi a-y ignas té kouwi jwenn dèlgrès bastè , . sé pou dèlgrès té pésa di-y , sa yo dwètèt fè , pou fè Richepanse foukan an péyi la .
É ou téké di sé sa dèlgrès téka atann . dèlgrès déklaré . Jou pou nou fè fwansé rèspèkté nou rivé . É nou kay fou yo on gwo palaviré , pou yo pa jen obliyé kimoun nou yé .
dèlgrès ranmasé tout zawm a-y , y samblé tout moun a-y , é y chapé kò ay lwen a kazèn bastè .
Kimoun ki té pé kwè-sa.
Kapitenn ignas é kolonèl dèlgrès dézèwté an lawmé kolonial fwansé . ignas é dèlgrès òwlalwa , é yo tini épi yo omwens 1700 sòlda métis , milat , nèg , men osi dewotwa blan ki pa aksèpté imiliasyon lawmé fwansé fè sé boug-la malgré tousa yo fè ba léta fwansé .
Plan a richepanse chwé . Richepanse anrajé kon kong . Sé nèg-la chapé anba men a-y épi fizi é tout kalité awm .
Napoléon té mèt 4000 sòlda anba lòd a-y , é y té di Richepanse palapenn y déviré an fwans siwvwè y pa woumèt lòd é mèt toumoun an plas a yo an koloni Gwadloup .
Rèstan-la . . .
Gégé 
knouye.over-blog com
